Ο νέος νόμος 4738/2020 «Κώδικας για τη ρύθμιση οφειλών με παροχή δεύτερης ευκαιρίας» τροποποίησε τους προγενέστερους Ν. 3588/2007 και Ν. 4446/2016, ενώ παράλληλα αντικατέστησε και μια σειρά νόμων και διατάξεων.
Σε συνέχεια του νέου νόμου δημοσιεύθηκε στις 05/03/2021 ΦΕΚ 865 η Υπουργική Απόφαση (η ΥΑ) «26400 ΕΞ 2021» που αφενός προσδιορίζει το ελάχιστο περιεχόμενο της έκθεσης εμπειρογνώμονα και αφετέρου καθορίζει συγκεκριμένες διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν.
Ακολούθως παρουσιάζονται οι βασικές διατάξεις της ΥΑ καθώς και ορισμένα προβλήματα / ερωτήματα που προκύπτουν.
Η Υπουργική απόφαση ορίζει πλέον ότι το περιεχόμενο της έκθεσης εμπειρογνώμονα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής διακριτά κεφάλαια:
Οι βασικοί άξονες όπως παρουσιάζονται στα ανωτέρω κεφάλαια δεν εμφανίζουν σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τα όσα ίσχυαν με την παλαιά νομοθεσία και απλά θέτουν ένα ενιαίο πλαίσιο για την δομή της έκθεσης.
Οι σημαντικές διαφοροποιήσεις που προκύπτουν αφορούν στις εξειδικεύσεις που ορίζονται στα υποκεφάλαια και παρουσιάζονται κάτωθι.
Πέραν των γενικών πληροφοριών όπως επωνυμία εταιρείας, οργανωτική δομή, διοικητικό συμβούλιο, μετοχική σύνθεση κ.α. η ΥΑ απαιτεί σημαντική ανάλυση επιχειρηματικών και ιστορικών δεδομένων.
Ο εμπειρογνώμονας θα πρέπει να προχωρήσει σε ενδελεχή ανάλυση όλων των σημαντικών εταιρικών γεγονότων της τελευταίας τριετίας όπως εξαγορές, συγχωνεύσεις, αυξήσεις κεφαλαίου, πωλήσεις ακίνητης περιουσίας κ.α. ενώ παράλληλα απαιτείται διερεύνηση και παρουσίαση των συναλλαγών με συνδεδεμένες εταιρείας και πρόσωπα σε βάθος πενταετίας.
Σκοπός των εν λόγω αναλύσεων είναι να παρουσιαστούν μεταξύ άλλων και οι λόγοι που οδήγησαν την εταιρεία σε ανάγκη για υπαγωγή σε εξυγίανση καθώς και να διερευνηθεί κατά πόσο υπήρχαν συναλλαγές εκτός της κανονικής λειτουργίας της εταιρείας ή που την ζημίωσαν σημαντικά προς όφελος λοιπών συνδεδεμένων οντοτήτων.
Οι αναλύσεις αυτές, ιδίως αναφορικά με τα συνδεδεμένα μέρη, αυξάνουν σημαντικά τον όγκο εργασίας του εμπειρογνώμονα και ως εκ τούτου απαιτείται σημαντική προεργασία. Γίνεται έτσι αντιληπτό ότι η κατάρτιση μιας έκθεσης εμπειρογνώμονα είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί τη στενή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων μερών (Διοίκησης, Πιστωτικών ιδρυμάτων κ.α.) για την ορθή έκβασή της.
Η παρουσίαση της υφιστάμενης κατάστασης και των υποχρεώσεων ανά οφειλέτη βάσει της ΥΑ δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς από τα υφιστάμενα δεδομένα. Ο εμπειρογνώμονας μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων όπως αναλυτικές διαδικασίες, δειγματοληψία, επιστολές επιβεβαίωσης και διαβεβαίωσης κ.α. προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχει εύλογη διασφάλιση ότι τα οικονομικά στοιχεία που περιλαμβάνονται στη αίτηση προς το δικαστήριο, έχουν συνταχθεί σύμφωνα με παραδεκτές λογιστικές αρχές και πολιτικές.
Το ουσιώδες πρόβλημα που προκύπτει αφορά μόνο στα στενά χρονικά όρια που ο εμπειρογνώμονας έχει στη διάθεσή του να ολοκληρώσει την εν λόγω διαδικασία ιδίως στις περιπτώσεις που η επιστολογραφία είναι βασικό εργαλείο επιβεβαίωσης υπολοίπων. Ως εκ τούτου θα πρέπει να έχει προηγηθεί σημαντική προεργασία και επικοινωνία με πιστωτές και τράπεζες προκειμένου να μπορούν να ληφθούν εγκαίρως οι απαντητικές επιστολές και να γίνουν και οι απαραίτητες αναπροσαρμογές στο ισοζύγιο αναφοράς.
Οι σημαντικότερες διαφοροποιήσεις που προκύπτουν βάσει της Υπουργικής Απόφασης σε σχέση με την υφιστάμενη πρακτική αφορούν στον υπολογισμό της ρευστοποιήσιμης αξίας και κατ’ επέκταση στη σύνταξη του επιχειρηματικού σχεδίου.
Πλέον ορίζεται σαφώς ότι η ικανοποίηση των πιστωτών υπολογίζεται με βάση τις προεξοφλημένες ροές και όχι με τις ονομαστικές.
Το γεγονός αυτό δημιουργεί σημαντική διαφοροποίηση για τους πιστωτές που είναι σύνηθες να μην φέρουν επιτόκιο (προμηθευτές, φορείς Δημοσίου κ.α.). Η εφαρμογή προεξοφλητικού επιτοκίου, το οποίο ορίζεται ως «το μέσο σταθμικό κόστος χρηματοδότησης του οφειλέτη», μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική τροποποίηση των ποσοστών διαγραφής υποχρεώσεων. Το γεγονός αυτό εντείνεται στις περιπτώσεις που προβλέπεται ένα αυξημένο μεσοσταθμικό επιτόκιο και μεγάλη περίοδος αποπληρωμής των οφειλών. Για παράδειγμα έστω ότι ένας πιστωτής ικανοποιείται στο σενάριο βίαιης εκποίησης με ποσό ύψους €500χιλ. το οποίο έστω αποπληρώνεται σε πέντε ισόποσες ετήσιες δόσεις. Η εν λόγω αποπληρωμή, παρότι έχει την ίδια ονομαστική αξία των €500χιλ., έχει προεξοφλημένη/ παρούσα αξία €432χιλ. (με ένα θεωρητικό επιτόκιο 5%). Συνεπώς βάσει της ΥΑ και προκειμένου να μην θιγεί ο εν λόγω πιστωτής, θα πρέπει οι αποπληρωμές να αυξηθούν σημαντικά.
Τονίζουμε, ότι με την εν λόγω διάταξη, περιορίζει την επίπτωση συνήθων πρακτικών όπως ρυθμίσεις υπολοίπων σε πάρα πολλά έτη (πχ Ελληνικό Δημόσιο) ή αποπληρωμές με σημαντικά οπισθοβαρείς δόσεις, δεδομένου ότι η προεξοφλημένη αξία των ροών αυτών περιορίζεται σημαντικά. Συνεπώς μπορεί να απαιτείται μικρότερη διαγραφή υποχρεώσεων.
Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ορισμένοι πιστωτές καλύπτονται στο 100% βάσει του υπολογισμού της ρευστοποιήσιμης αξίας. Στην περίπτωση αυτή, εφαρμόζονται τα εξής:
Η ΥΑ ορίζει ρητά ότι στο επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει να υπάρχει αποφυγή ανάγκης για μελλοντικές ρυθμίσεις του αναδιαρθρωμένου χρέους. Συνεπώς, το επιχειρηματικό σχέδιο δεν θα πρέπει να εμφανίζει στη λήξη της προβλεπόμενης περιόδου σημαντικά επίπεδα δανεισμού που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν (balloon).
Το γεγονός αυτό αναμένεται να «πιέσει» κυρίως τις τράπεζες να προχωρήσουν σε οριστικές ρυθμίσεις δανεισμού χωρίς να μεταθέτουν ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος στο μέλλον. Έτσι εκτιμάται ότι από τη μια πλευρά θα απαιτηθούν μεγαλύτερες διαγραφές τραπεζικού δανεισμού από την άλλη ενδεχομένως να οδηγήσει τις τράπεζες να προχωρήσουν σε αναγκαστικές εκτελέσεις και συνεπώς στη ρευστοποίηση εταιρειών που δεν έχουν σημαντικά περιθώρια εξυγίανσης.
Η Υπουργική Απόφαση που ήρθε να δώσει διευκρινήσεις επί του Ν. 4738/2020 παρέχει μεγαλύτερη ανάλυση για τον ρόλο της κάθε πλευράς. Η διαδικασία εξυγίανσης απαιτεί σημαντική προεργασία και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, κάτι το οποίο θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο για την εξυγίανση μια εταιρείας.
Ο ρόλος του εμπειρογνώμονα ενισχύεται ακόμη περισσότερο δεδομένου ότι είναι το πρόσωπο που επιφορτίζεται με το κύριο βάρος της προεργασίας αλλά και της ορθής απεικόνισης της οικονομικής κατάστασης της εταιρείας. Παράλληλα, η εργασία επί της επισκόπησης του επιχειρηματικού σχεδίου και του υπολογισμού της ρευστοποιήσιμης αξίας απαιτεί πλέον ιδιαίτερη ανάλυση και επεξεργασία δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές επιπλέον παράμετροι που ο εμπειρογνώμονας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του.
Από την άλλη πλευρά, οι πιστωτές θα πρέπει να προχωρήσουν σε οριστικές ρυθμίσεις των υπολοίπων τους και να αποφασίσουν για το ποιες εταιρείες αξίζουν την στήριξή τους προκειμένου να εξυγιανθούν ενώ θα πρέπει να «κλείσουν» λοιπές εκκρεμότητες με εταιρείες που δεν έχουν δυνατότητα ανάκαμψης.
