Τα αφορολόγητα αποθεματικά ανώνυμης εταιρίας υπάγονται σε φόρο εισοδήματος στο όνομα του νομικού προσώπου κατά τον χρόνο της διανομής ή της κεφαλαιοποίησής τους. Το νομικό πρόσωπο που διανέμει αφορολόγητα αποθεματικά είναι υποκείμενος στον φόρο εισοδήματος, με τον οποίο βαρύνεται. Προκειμένου να μπορεί ένας φόρος να χαρακτηρισθεί ως παρακράτηση στην πηγή σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο για τις μητρικές και τις θυγατρικές εταιρίες, πρέπει να πληρούνται τρία κριτήρια. Πρώτον, ο φόρος πρέπει να επιβάλλεται στο κράτος στο οποίο διανέμονται τα μερίσματα και η γενεσιουργός του αιτία πρέπει να είναι η καταβολή μερισμάτων, δεύτερον, η βάση επιβολής του φόρου να είναι η απόδοση των τίτλων και, τρίτον, ο υποκείμενος στον φόρο να είναι ο κάτοχος των τίτλων αυτών. Ο φόρος εισοδήματος που επιβάλλεται κατά την διανομή μερισμάτων από την ημεδαπή θυγατρική εταιρία σε αλλοδαπή μητρική εταιρία, στα οποία συμπεριλαμβάνονται ποσά αφορολογήτων αποθεματικών, βαρύνει το νομικό πρόσωπο που τα διανέμει και δεν συνιστά ανεπίτρεπτη φορολόγηση, ως παρακράτηση στην πηγή, της αλλοδαπής μητρικής εταιρίας, δικαιούχου των μερισμάτων που τα εισπράττει (ΣτΕ 63/2023).
Κατά πάγια νομολογία, το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει διατυπώσει ότι δεν θεωρείται «αμέτοχος τρίτος» και κατ’ επέκταση διατηρεί έναντι της φορολογικής αρχής την ευθύνη για τις περί την τήρηση των ανωτέρω βιβλίων και στοιχείων παραβάσεις, ο φορολογούμενος, ο οποίος παραδίδει τα βιβλία και στοιχεία του, οικειοθελώς, προς ελεύθερη χρήση σε τρίτο πρόσωπο, χωρίς να ασκεί επιρροή το γεγονός ότι δεν αναμείχθηκε περαιτέρω στις δραστηριότητες της επιχείρησης. Η ανωτέρω ευθύνη υπάρχει παράλληλα με την ευθύνη του προσώπου που ασκεί εν τοις πράγμασι την επιχειρηματική δραστηριότητα. Αντιθέτως, ο φορολογούμενος από τον οποίο συνεπεία τέλεσης αξιόποινης πράξης (π.χ. κλοπής, απάτης, πλαστογραφίας κ.α.), αφαιρέθηκαν τα βιβλία και στοιχεία, θεωρείται «αμέτοχος τρίτος» και άρα δεν υπέχει ευθύνη για όσα εικονικά στοιχεία εκδόθηκαν μετά την τέλεση της πράξης. Υιοθετώντας την ανωτέρω νομολογία, το ΣτΕ, σε σχετική υπόθεση ευθύνης για την έκδοση εικονικών στοιχείων που αφορούσαν σε ανύπαρκτες συναλλαγές, κατέληξε ότι η αναιρεσιβαλλόμενη, δεν συνιστά «αμέτοχο τρίτο» και υπέχει ευθύνη έναντι της φορολογικής αρχής για την έκδοση εικονικών στοιχείων με δεδομένο ότι είχε παραδώσει επ’ αμοιβής τα βιβλία και στοιχεία της σε τρίτο πρόσωπο το οποίο και προέβαινε στην έκδοση των επίδικων εικονικών στοιχείων στο όνομά της κατόπιν παροχής σχετικής εξουσιοδότησης, παρά την έλλειψη ανάμειξής της στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Τυχόν ζήτημα υπαιτιότητας του λήπτη των εικονικών στοιχείων, όπως η καλή του πίστη, εξετάζεται μόνο σε περίπτωση που τα στοιχεία που έλαβε εκδόθηκαν από ανύπαρκτο φορολογικά πρόσωπο (ΣτΕ 437/2023).
