Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) ιδρύονται από εργοδότες σε συμφωνία με τους εργαζομένους τους ή από επαγγελματικές οργανώσεις. Σκοπός τους είναι η παροχή σε προαιρετική βάση συμπληρωματικών συνταξιοδοτικών παροχών πέραν και πλέον των παρεχόμενων από την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση. Οι συνταξιοδοτικές παροχές μπορεί να καταβάλλονται είτε περιοδικά, με τη μορφή μηνιαίων συντάξεων, είτε εφάπαξ. Για την ίδρυση ενός ΤΕΑ στην Ελλάδα, ο αριθμός των ασφαλιζομένων κατά επιχείρηση θα πρέπει να υπερβαίνει τους 100. Σήμερα, ισχύει η τριμερής εποπτεία των ΤΕΑ, από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, την Εθνική Αναλογιστική Αρχή και μία Ειδική Υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας, ενώ αναμένεται από το 2025, η ενιαία εποπτεία των ΤΕΑ από την Τράπεζα της Ελλάδας τόσο σε ό,τι αφορά την τήρηση της νομοθεσίας, όσο και ως προς τη βιωσιμότητά τους και την επενδυτική τους στρατηγική. Οι εισφορές που καταβάλλονται υπέρ των ΤΕΑ εξαιρούνται από τη φορολογία εισοδήματος μέχρι του ποσού του 20% των αποδοχών του εργαζομένου ή εναλλακτικά του ποσού των 15.000 ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο κατ’ έτος βάσει του πληθωρισμού, όποιο από τα δύο ποσά είναι μικρότερο.
Υπό το ισχύον καθεστώς, δεν αποτελεί εισόδημα και δεν υπόκειται σε φόρο κάθε παροχή που καταβάλλεται εφάπαξ από τα ΤΕΑ προς τους ασφαλισμένους, χωρίς να τίθεται κάποιος περιορισμός όσον αφορά στο χρόνο ή το ύψος της εφάπαξ καταβαλλόμενης παροχής. Αντιθέτως, αποτελούν εισόδημα και υπόκεινται σε φόρο βάσει της κλίμακας των μισθωτών (μέχρι και 44% για ποσά πάνω από 40.000 ευρώ), οι περιοδικές παροχές των ΤΕΑ προς τους ασφαλισμένους. Ωστόσο, το εν λόγω καθεστώς φορολόγησης αναμένεται να διαφοροποιηθεί, καθώς νέο νομοσχέδιο, που θα κατατεθεί προσεχώς στη Βουλή, προβλέπει την κλιμακωτή φορολόγηση των εφάπαξ και των περιοδικά καταβαλλόμενων παροχών των ΤΕΑ, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης κάθε ασφαλισμένου. Ειδικότερα, στο σχετικό νομοσχέδιο προβλέπεται κλίμακα φορολογικών συντελεστών, ενιαία για τα ΤΕΑ και τα ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια, η οποία για τις περιοδικά καταβαλλόμενες παροχές εκκινεί από 26% για έως 5 έτη ασφάλισης, και καταλήγει σε 5% για 26 ή περισσότερα έτη ασφάλισης. Όσον αφορά στις εφάπαξ καταβαλλόμενες παροχές, η κλίμακα φορολόγησής τους είναι ίδια με αυτή των περιοδικών παροχών, με μειωμένους κατά το ήμισυ τους φορολογικούς συντελεστές (δηλαδή από 13,5% έως 2,5% αναλόγως των ετών ασφάλισης). Προϋπόθεση λήψης της παροχής από το ΤΕΑ είναι είτε η συνταξιοδότηση από τον κύριο φορέα ασφάλισης, είτε η συμπλήρωση του 67ου έτους, ανεξαρτήτως ετών ασφάλισης, είτε η συμπλήρωση του 55ου έτους, με 20 χρόνια ασφάλισης, ενώ το νέο νομοσχέδιο προβλέπει και τη δυνατότητα του ασφαλισμένου να λάβει και πρόωρα την παροχή ή μέρος αυτής, ωστόσο με φορολογικό συντελεστή αυξημένο κατά 50%, και εφόσον έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το 2022 η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ψηφίσει σχετική Οδηγία βάσει των προτεινόμενων μέτρων που ενσωματώνονταν στην πρωτοβουλία Pillar II του Ο.Ο.Σ.Α.. Τα εν λόγω μέτρα αποβλέπουν στη θέσπιση ελάχιστης πραγματικής φορολογίας με συντελεστή τουλάχιστον 15% για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους ομίλους με ετήσια έσοδα τουλάχιστον 750 εκατομμύρια Ευρώ. Σύμφωνα με το υπό διαβούλευση σχέδιο, η Κύπρος αναμένεται να εφαρμόσει από το 2024 μέτρα μέσω των οποίων το εισόδημα αλλοδαπών θυγατρικών εταιριών θα συμπεριλαμβάνεται στο φορολογητέο εισόδημα των μητρικών τους εταιριών. Επιπλέον, από το 2025, προτείνεται η εισαγωγή μέτρων για τη μείωση των φοροαπαλλαγών. Επικουρικά θα εισαχθεί και εγχώριος συμπληρωματικός φόρος στην πηγή, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι φόροι, οι οποίοι διαφορετικά θα καταβάλλονταν στο εξωτερικό, θα αποδίδονται στη χώρα όπου η αλλοδαπή θυγατρική που υπάγεται σε χαμηλή φορολόγηση είναι εγκατεστημένη. Σημειώνεται ότι η πρόταση του σχεδίου νόμου εξαιρεί τη ναυτιλία από τις προβλεπόμενες διατάξεις. Αναμένεται να διαπιστωθεί το εάν τα προτεινόμενα μέτρα θα ενσωματωθούν στο σύνολό τους.
