Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για το Whistleblowing (ΕΕ) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης (L 305)  ενσωματώθηκε επιτέλους στην ελληνική νομοθεσία και τέθηκε  σε ισχύ με το Ν. 4990/2022, ο οποίος αποσκοπεί στη διασφάλιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου.

Αντικείμενο του νόμου είναι η ίδρυση ενός συστήματος εσωτερικής και εξωτερικής αναφοράς παραβιάσεων, η προστασία των προσώπων που αναφέρουν τις εν λόγω παραβιάσεις, η οργάνωση της διαδικασίας υποβολής, παραλαβής και παρακολούθησης των αναφορών και οι κυρώσεις που επιβάλλονται.

Το καθ` ύλην πεδίο εφαρμογής του νόμου είναι η προστασία προσώπων που αναφέρουν ή αποκαλύπτουν:

α) παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου στους τομείς:

αα) των δημόσιων συμβάσεων,

αβ) των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, προϊόντων και αγορών, καθώς και της πρόληψης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας,

αγ) της ασφάλειας και της συμμόρφωσης των προϊόντων,

αδ) της ασφάλειας των μεταφορών,

αε) της προστασίας του περιβάλλοντος,

αστ) της προστασίας από την ακτινοβολία και της πυρηνικής ασφάλειας,

αζ) της ασφάλειας των τροφίμων και των ζωοτροφών,καθώς και της υγείας και της καλής μεταχείρισης των ζώων,

αη) της δημόσιας υγείας,

αθ) της προστασίας των καταναλωτών,

αι) της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και της ασφάλειας των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών,

β) παραβιάσεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης του άρθρου 325 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Σ.Λ.Ε.Ε.) και τα ειδικότερα οριζόμενα στα σχετικά ενωσιακά μέτρα,

γ) παραβιάσεις που σχετίζονται με την εσωτερική αγορά, όπως αναφέρεται στην παρ. 2 του άρθρου 26 της Σ.Λ.Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων των κανόνων της Ένωσης περί ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων, καθώς και παραβιάσεων που αφορούν στην εσωτερική αγορά σχετικά με πράξεις που παραβαίνουν τους κανόνες για τη φορολογία των εταιρειών ή διακανονισμούς, σκοπός των οποίων είναι η διασφάλιση φορολογικού πλεονεκτήματος που ματαιώνει το αντικείμενο ή τον σκοπό της εφαρμοστέας νομοθεσίας περί φορολογίας εταιρειών.

Επιγραμματικά αναφέρουμε κατωτέρω ορισμένα σημαντικά σημεία της νέας νομοθεσίας που οφείλουν να ληφθούν υπόψη από τις υποκείμενες στο νόμο Εταιρείες  για τη συμμόρφωσή τους. Ειδικότερα:

  • Κάθε ιδιωτική εταιρεία με προσωπικό άνω των 50 εργαζομένων έχει την υποχρέωση μέχρι τις 17/12/2023, ορισμού Υπευθύνου Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (Υ.Π.Π.Α.) (άρθρο 9 παρ.1) και γνωστοποίησής του προς την Επιθεώρηση Εργασίας εντός 2 μηνών (άρθρο 25. Παρ. 1) από την πραγμάτωση της ως άνω συμμόρφωσης. Η θητεία του Υ.Π.Π.Α. διαρκεί ένα (1) τουλάχιστον ημερολογιακό έτος (άρθρο 9 παρ. 6).
  • Εάν η Εταιρεία απασχολεί λιγότερους από 50 εργαζομένους, τότε έχει τη δυνατότητα να ορίζει Υ.Π.Π.Α. (άρθρο 9 παρ.3).
  • Επιχειρήσεις που ασχολούνται με χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, προϊόντα και αγορές ή με δραστηριότητες που μπορούν να προκαλέσουν κίνδυνο στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία ή λειτουργούν βάσει απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων υποχρεούνται να ορίσουν Υ.Π.Π.Α., ανεξάρτητα από τον αριθμό εργαζομένων (άρθρο 9 παρ.4).
  • Ο Υ.Π.Π.Α. μπορεί να είναι είτε εργαζόμενος του φορέα ιδιωτικού τομέα είτε τρίτο πρόσωπο και αναφέρεται απευθείας στο ανώτατο διοικητικό όργανο της Εταιρείας (άρθρο 9 παρ.7).
  • Υποχρέωση εμπιστευτικότητας, ώστε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και κάθε είδους πληροφορίες που οδηγούν, άμεσα ή έμμεσα, στην ταυτοποίηση του αναφέροντος, να μην αποκαλύπτονται σε οποιονδήποτε άλλον πέρα από τα εξουσιοδοτημένα μέλη του προσωπικού που είναι αρμόδια να λαμβάνουν, ή να παρακολουθούν τις αναφορές, εκτός αν συγκατατεθεί σχετικά ο αναφέρων και προς τον σκοπό αυτόν, υποχρέωση λήψης κατάλληλων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων, όπως τεχνικές ψευδωνυμοποίησης, κατά την παρακολούθηση της αναφοράς και την επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές (άρθρο 14 παρ. 1).
  • Υποχρεωτική τήρηση αρχείων αναφορών για εύλογο χρονικό διάστημα, επιτρεπόμενη καταγραφή συνομιλιών (άρθρο 16 παρ. 1,2,3,4).
  • Κάμψη ορισμένων υποχρεώσεων από τον GDPR, ιδίως ως προς την ικανοποίηση αιτημάτων των υποκειμένων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 15).
  • Θέσπιση εσωτερικού διαύλου αναφοράς – ορισμός Υ.Π.Π.Α. για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που απασχολούν από 50 έως 249 εργαζομένους έως την 17η Δεκεμβρίου 2023 (άρθρο 25 παρ.1).
  • Θέσπιση εσωτερικού διαύλου αναφοράς – ορισμός Υ.Π.Π.Α.  για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 249 εργαζομένους εντός 6 μηνών από την έναρξη ισχύος του ν. 4990/2022 (άρθρο 25 παρ.2).

Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από τη νέα νομοθεσία και τα απαραίτητα βήματα συμμόρφωσης της Εταιρείας σας παρακαλούμε όπως επικοινωνήσετε με τα αρμόδια στελέχη του τμήματος ESGRC της Grant Thornton.

Ενημερωθείτε για τον κομβικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας ως προς την αποτελεσματική προστασία προσώπων και επιχειρήσεων

Κατεβάστε τον οδηγό για την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2019/1937 σχετικά με την προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν ύποπτες συναλλαγές και ανήθικες συμπεριφορές στον εργασιακό χώρο, η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία και τέθηκε  σε ισχύ με το Ν. 4990/2022.