Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι τα διασφαλιστικά μέτρα που λαμβάνει το Δημόσιο σε σοβαρές περιπτώσεις φοροδιαφυγής επιβάλλονται νόμιμα σε βάρος συγκεκριμένων προσώπων που ασκούν τη διοίκηση ενός νομικού προσώπου και ευθύνονται αλληλεγγύως με αυτό (Πρόεδρος, Διευθύνων Σύμβουλος, Διαχειριστής, Εκκαθαριστής κ.λπ.), εφόσον δεν αποδεικνύεται ότι η παραίτησή τους από τις αντίστοιχες θέσεις έχει λάβει τις διατυπώσεις δημοσιότητας, ώστε να μπορεί να αντιταχθεί έναντι των τρίτων και να ισχύει και έναντι του Ελληνικού Δημοσίου (ΣτΕ 117/2022). Υπενθυμίζεται ότι μετά την αναμόρφωση των σχετικών διατάξεων, αλληλέγγυα ευθύνη των διοικούντων νομικά πρόσωπα ιδρύεται αποκλειστικά για τους φόρους και τα πρόστιμα που αναφέρονται περιοριστικά στο νόμο και μόνο εφόσον συντρέχει υπαιτιότητα. Ειδικότερα, τέτοια ευθύνη προβλέπεται πια μόνο για φόρο εισοδήματος, παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους, με κυριότερο τον ΦΠΑ, καθώς και για τον ΕΝΦΙΑ. Έτσι, δεν θεμελιώνεται αλληλέγγυα ευθύνη αναφορικά με τα τέλη χαρτοσήμου αλλά και με τα αυτοτελή πρόστιμα του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας για διαδικαστικές παραβάσεις (Ε2173/2020, ΔΕΔ 1273/2021).
Τόσο η ΑΑΔΕ όσο και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Α.1082/2021, Απόφαση Υπ. Εργασίας υπ’ αριθμ. 65118/2021) έχουν προχωρήσει σε ενδεικτική απαρίθμηση των περιπτώσεων έλλειψης υπαιτιότητας, κατά τρόπο παρόμοιο, σε μια προσπάθεια για ενιαία αντιμετώπιση της αλληλέγγυας ευθύνης έναντι του Δημοσίου. Ειδικότερα, υπαιτιότητα του φυσικού προσώπου δεν θεμελιώνεται σε περίπτωση αποδεδειγμένης και παρατεταμένης αδυναμίας άσκησης των καθηκόντων διοίκησης λόγω βαριάς ασθένειας, σε περίπτωση παραίτησης προγενέστερης της κρίσιμης περιόδου, για την οποία όμως τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες διατυπώσεις δημοσιότητας ή σε περίπτωση που αποδεικνύεται ότι το εν λόγω πρόσωπο είχε αναλάβει ειδικά μόνο καθήκοντα που δεν σχετίζονται με τις φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις της εταιρίας (πχ. διευθυντής μάρκετινγκ, διευθυντής ανθρώπινου δυναμικού).
Η φορολογική αρχή απέρριψε αίτημα μεταφοράς φορολογικής κατοικίας από την Ελλάδα στην Κύπρο, όπου ο αιτών τη μεταφορά διέμενε μόνιμα και εργαζόταν με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου. Η αίτηση απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι, παράλληλα, το επίμαχο χρονικό διάστημα, ο αιτών ήταν μοναδικός εταίρος σε δύο εταιρίες με έδρα την Ελλάδα, μία μονοπρόσωπη ΕΠΕ και μία μονοπρόσωπη ΙΚΕ, και άρα το κέντρο των οικονομικών του συμφερόντων βρισκόταν στην Ελλάδα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι η θέση της Διοίκησης δεν ήταν νόμιμη και επαρκώς αιτιολογημένη, καθώς από τα προσκομισθέντα στοιχεία προέκυψε ότι ο αιτών απλά συμμετείχε στο κεφάλαιο των δύο εταιριών, έχοντας μάλιστα ήδη παραιτηθεί από τη θέση του ως διαχειριστής των εταιριών αυτών. Ειδικότερα, διευκρινίστηκε ότι η συμμετοχή προσώπου στο κεφάλαιο εταιρίας, δημιουργεί μεν δεσμούς του προσώπου αυτού με τη χώρα στην οποία βρίσκεται η έδρα της εταιρίας, ωστόσο οι δεσμοί αυτοί δεν αποδεικνύουν άνευ ετέρου ούτε τη φυσική παρουσία του στην εν λόγω χώρα, ούτε επίσης την πρόθεσή του να καταστήσει αυτή, με πρόθεση μονιμότητας, το κέντρο των ζωτικών και οικονομικών συμφερόντων του (ΣτΕ 2592/2021).
Πιο συγκεκριμένα, η Δ.Ε.Δ. έκρινε ότι εσφαλμένα η φορολογική Διοίκηση εκκαθάρισε τη φορολογική δήλωση φυσικού προσώπου που έλαβε δάνειο, συμπεριλαμβάνοντας το ποσό που καταβλήθηκε από τον εγγυητή του δανείου για την πρόωρη εξόφλησή του. Το ποσό αυτό θεωρήθηκε πως συνιστά για το φυσικό πρόσωπο – οφειλέτη δαπάνη για απόσβεση δανείων. Ωστόσο, η Δ.Ε.Δ. έκρινε πως το τεκμήριο αυτό βαρύνει τον εγγυητή, δηλαδή αυτόν που πραγματικά κατέβαλε το συγκεκριμένο ποσό. Η βασική αρχή για τον χειρισμό όλων των περιπτώσεων αυτών είναι ότι το τεκμήριο της απόσβεσης των δανείων κρίνεται κατά περίπτωση, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, όπως το ποιος πραγματικά καταβάλλει τα ποσά, για ποιον λόγο και ποιο ακριβώς είναι το ύψος αυτών. Επισημαίνεται πως δεν επηρεάζει το παρόν αν ο εγγυητής είναι ο γονέας, το τέκνο, συγγενικό πρόσωπο ή κάποιος τρίτος. (ΔΕΔ Θ 139/2022).
