Έχοντας πλέον διανύσει και το δεύτερο μισό του 2022, γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό πόσο σύνθετες είναι οι αντιξοότητες που καλούνται να διαχειριστούν και να ξεπεράσουν με επιτυχία οι ελληνικές επιχειρήσεις, προκειμένου να διατηρήσουν την αναπτυξιακή δυναμική του προηγούμενου έτους. Η Ελλάδα βιώνει ακόμα τις επιπτώσεις της πανδημίας, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εντείνει σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή κρίση που είχε αρχίσει να εμφανίζεται ήδη από το 2021, ενώ η κλιματική αλλαγή έχει προκαλέσει αλλεπάλληλα πλήγματα σε παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για τη βιωσιμότητα του πλανήτη, και κατ’ επέκταση της κοινωνίας και της οικονομίας.
Πλέον, οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με θεμελιώδεις αλλαγές στις λειτουργικές διαδικασίες τους, καθώς και με νέες προκλήσεις οι οποίες σχετίζονται με τον πληθωρισμό, τα υψηλά επιτόκια, τις διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και ευρύτερες αλλαγές που έχουν σημειωθεί στο παγκόσμιο εμπόριο. Ωστόσο, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της της Economist Intelligence Unit, τα τελευταία τρία χρόνια η χώρα μας έχει καταγράψει τη μεγαλύτερη βελτίωση όσον αφορά στην ελκυστικότητα του επιχειρηματικού της περιβάλλοντος, μεταξύ των 81 χωρών που βρίσκονται στη σχετική λίστα. Συνεπώς, είναι σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η δυναμική που έχει δημιουργηθεί την τελευταία τριετία.
Η ατζέντα των επιχειρήσεων έχει αρχίσει να μετατοπίζεται από το χαμηλό κόστος στην επίτευξη αυτάρκειας σε κρίσιμα αγαθά και πρώτες ύλες, με απώτερο στόχο την επιτάχυνση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ελλάδας. Παράλληλα, η χώρα μας εισέρχεται σε μία νέα εποχή, καθώς επικρατεί ένας «πυρετός» αναδημιουργίας και οικονομικής ανασυγκρότησης. Όλο και περισσότερα διεθνή επενδυτικά σχήματα τοποθετούνται στην Ελλάδα, πραγματοποιώντας επενδύσεις σε κρίσιμους τεχνολογικά τομείς που αναβαθμίζουν την θέση της χώρας παγκοσμίως, ενώ σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας διαδραματίζει πλέον και η εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας, η οποία τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε μία σταθερά ανοδική πορεία. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι το 2010 οι εξαγωγές αγαθών είχαν μόλις ξεπεράσει τα € 21 δισεκατομμύρια, καλύπτοντας το 9,5% του ΑΕΠ, ενώ στο τέλος του τρέχοντος έτους υπολογίζεται ότι οι εξαγωγές αγαθών θα ξεπεράσουν και τα € 50 δισεκατομμύρια.
Καθοριστική ώθηση σε όλες αυτές τις προσπάθειες αναζωογόνησης της ελληνικής οικονομίας μπορεί να προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μέσα από την αξιοποίηση των πόρων που παρέχει. Μάλιστα, η Ελλάδα πρωτοπορεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς έχει τεθεί ήδη σε λειτουργία η πλατφόρμα υποβολής επενδυτικών σχεδίων για δανειακή χρηματοδότηση από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Η πλατφόρμα είναι διαμορφωμένη με τέτοιον τρόπο, ώστε να υπάρχει η μέγιστη δυνατή διαφάνεια, καθώς και να διασφαλίζεται η έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση των επενδυτών. Όσον αφορά στο κομμάτι των επιτοκίων, αξίζει να σημειωθεί πως κάθε αναθεώρηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα οδηγεί και σε αναθεώρηση των χαμηλότοκων επιτοκίων του ΤΑΑ. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί στην πλατφόρμα πάνω από 210 επενδυτικά σχέδια, η συνολική αξία των οποίων ανέρχεται στα € 8,2 δισεκατομμύρια, ενώ 41 επενδυτικά σχέδια, συνολικής αξίας € 1,8 δισεκατομμύρια, έχουν ήδη εγκριθεί. Από το σύνολο των επενδυτικών σχεδίων, το 43% αφορά στην πράσινη μετάβαση, το 27% στην ψηφιακή μετάβαση και το 27% στις εξαγωγές. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι τα 112 από τα 210 επενδυτικά σχέδια έχουν κατατεθεί από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με τη συνολική αξία των εν λόγω σχεδίων να ανέρχεται σε € 1,73 δισεκατομμύρια. Η πρόβλεψη είναι ότι έως το τέλος του 2023 θα έχει συμβασιοποιηθεί το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι το σύνολο, των διαθέσιμων πόρων του ΤΑΑ, ενώ τα δάνεια θα κατευθυνθούν στον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα, προκειμένου να ενισχυθεί τόσο η εγχώρια αγροδιατροφική παραγωγή και η βιομηχανία της χώρας, όσο και η εξωστρέφεια.
Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει και για τις μικρές εταιρείες με κύκλο εργασιών έως 10 εκατομμύρια ευρώ, όπου το επιτόκιο με απόφαση του υπουργού οικονομικών για το μέρος του δανείου που αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης παραμένει σταθερό στο 0,35%. Τα δάνεια του ΤΑΑ, πέραν της δυνατότητας ένταξης στο ΓΑΚ ή στο καθεστώς De Minimis, έχουν την επιλογή να υπαχθούν στο προσωρινό πλαίσιο της επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις, έως τις 31/12/2023 με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους.
Περαιτέρω στήριξη στις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναμένεται να προσφέρει και το ενεργειακό πρόγραμμα REPowerEU, το οποίο αποσκοπεί στην επιτάχυνση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης, ενός από τους βασικούς πυλώνες του Ταμείου. Μέσα από το εν λόγω πρόγραμμα, η Ελλάδα δύναται να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια, να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και να επιταχύνει τη λειτουργία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, γίνεται κατανοητό ότι τα σχέδια δράσης των ελληνικών επιχειρήσεων οφείλουν να προσαρμοστούν εκ νέου, προκειμένου να προωθήσουν περισσότερο την πράσινη μετάβαση, την ψηφιακή μετάβαση και την εξωστρέφειά τους, καθώς πρόκειται για τρεις κομβικούς παράγοντες, οι οποίοι όχι μόνο προσφέρουν μεγαλύτερη στήριξη για την αντιμετώπιση των τρεχουσών αντιξοοτήτων, αλλά τοποθετούν τις επιχειρήσεις σε καλύτερη θέση προκειμένου να αντιμετωπίσουν δυνητικές προκλήσεις στο μέλλον. Σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι που βρίσκονται αυτή τη στιγμή, οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν την ευκαιρία να επιλέξουν την καλύτερη δυνατή κατεύθυνση και να κινηθούν με σταθερά και σίγουρα βήματα σε ένα μέλλον που θα χαρακτηρίζεται από ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, εξωστρέφεια και μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απέναντι σε μελλοντικές αντιξοότητες.
Βασίλης Καζάς,
Διευθύνων Σύμβουλος
Grant Thornton Greece
