Η Ευρωπαϊκή Πράσινη συμφωνία (European Green Deal) έχει επιφέρει πλήθος νέων οδηγιών και κανονισμών που αφορούν στα θέματα Εταιρικής Υπευθυνότητας και Βιώσιμης Ανάπτυξης. Η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ταξινομίας αποτελεί μία από τις πλέον βασικές.
Η Ευρωπαϊκή Ταξινομία είναι το επίσημο σύστημα ταξινόμησης δραστηριοτήτων της ΕΕ που μπορούν (υπό ορισμένες προϋποθέσεις) να συμβάλλουν στους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ. Μια ευθυγραμμισμένη δραστηριότητα θα πρέπει να πληροί αθροιστικά τα ακόλουθα κριτήρια:
Ειδικότερα, θα πρέπει να αξιολογηθούν δυνητικά 6 τεχνικά κριτήρια ελέγχου (1+5):
Το κριτήριο της Προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή αποτελεί το μοναδικό κοινό κριτήριο για πάνω από το 90% των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο της Ταξινομίας. Σε αυτό, οι εταιρίες καλούνται να ελέγξουν την δραστηριότητα με σκοπό να διαπιστώσουν ποιοι κλιματικοί κίνδυνοι ενδέχεται να επηρεάσουν την εκτέλεσή της. Στη συνέχεια, και εφόσον προσδιοριστούν οι φυσικοί κλιματικοί κίνδυνοι, ζητείται να αξιολογηθεί η σοβαρότητά τους και να σχεδιαστούν/αξιολογηθούν λύσεις προσαρμογής οι οποίες θα μετριάσουν/εξαλείψουν τους κινδύνους αυτούς. Η παραπάνω διαδικασία διενεργείται ήδη σε κάποιο βαθμό από αρκετές εταιρίες για διάφορα είδη κινδύνων. Ωστόσο, προκειμένου να καλύπτεται το κριτήριο της Ταξινομίας, υπάρχουν ορισμένα σημεία τα οποία πρέπει να προσέξουν ιδιαιτέρως οι υπόχρεοι και τα οποία διαφοροποιούνται από οποιαδήποτε άλλη αξιολόγηση κινδύνων διενεργούν αυτή τη στιγμή οι εταιρίες (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων).
Αρχικά, σε αντίθεση με τις περισσότερες διαδικασίες αναγνώρισης και διαχείρισης εταιρικών κινδύνων, η αξιολόγηση αυτή θα αφορά όλη τη διάρκεια ζωής της δραστηριότητας. Δεδομένης της υπόθεσης της συνεχιζόμενης δραστηριότητας, αυτό σημαίνει ότι η αξιολόγηση και τα σχετικά μέτρα αντιμετώπισης θα έχουν ορίζοντα δεκαετιών (30, 50, 80 χρόνια, κλπ.). Φυσικά, για να διεξαχθεί μια τέτοια μελέτη θα πρέπει να βασιστεί σε επιστημονικά σενάρια και προβλέψεις για την κατάσταση του κλίματος τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΕΕ ορίζει ότι οι κλιματικές προβλέψεις στις οποίες θα βασιστούν οι εταιρίες για την αξιολόγηση των κινδύνων θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πλέον προηγμένες επιστημονικές γνώσεις και σενάρια, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των σεναρίων RCP2.6, RCP4.5, RCP6.0 και RCP8.5 της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) του Ο.Η.Ε.
Δεύτερον, μια δραστηριότητα μπορεί να περιλαμβάνει πολλαπλά σημεία λειτουργίας (π.χ. διάφορα εργοστάσια παραγωγής). Λαμβάνοντας υπόψη και την υποχρέωση συλλογής στοιχείων από όλες τις δραστηριότητες παγκοσμίως, μια υπόχρεη εταιρία ενδέχεται να καταλήξει με πολλές διαφορετικές παραμέτρους/πηγές κινδύνου προς εξέταση. Ταυτόχρονα, το εύρος των κλιματικών κινδύνων είναι τέτοιο που μπορεί να επηρεάσει το σύνολο των παραγόντων που περιλαμβάνονται σε μια δραστηριότητα, από τις πρώτες ύλες και την προμηθευτική αλυσίδα, μέχρι το προσωπικό που εκτελεί τις εργασίες, τα γεωγραφικά σημεία εκτέλεσης και τη χρησιμότητα του παραγόμενου αποτελέσματος. Οι περισσότερες από αυτές τις επιδράσεις μπορεί να είναι μηδαμινές σε βάθος 5ετίας ή 10ετίας, αλλά εφόσον η αξιολόγηση μπορεί να αφορά χρονικούς ορίζοντες 20+ ετών και λαμβάνοντας υπόψη τη γεωμετρική αύξηση της έντασης των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη, ορισμένες από τις υποθέσεις που κάνουμε στο παρόν, θα πρέπει να αναθεωρηθούν, ίσως και να ανατραπούν συνολικά.
Τρίτον, οι «λύσεις προσαρμογής» που αναφέρονται θα πρέπει να είναι σύμφωνες με τον κανόνα της «μη πρόκλησης σημαντικής επιβάρυνσης». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να εμποδίζουν τις προσπάθειες προσαρμογής ή το επίπεδο ανθεκτικότητας άλλων μερών (πχ. της φύσης, της πολιτιστικής κληρονομιάς, λοιπών οικονομικών δραστηριοτήτων, κλπ.). Ο Ευρωπαϊκός κλιματικός νόμος (Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119) ορίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν εθνικές στρατηγικές και σχέδια προσαρμογής λαμβάνοντας υπόψη την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή στρατηγική. Έτσι, οι υπόχρεοι πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι προτεινόμενες λύσεις συνάδουν με την Εθνική/Ευρωπαϊκή στρατηγική προσαρμογής και τουλάχιστον να μην τις επηρεάζουν αρνητικά. Τέλος, οι λύσεις αυτές θα πρέπει να παρουσιάζονται ως μέρος ενός εμπεριστατωμένου σχεδίου προσαρμογής, το οποίο μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των νέων μέτρων και αποδεικτικά εφαρμογής των υφιστάμενων.
Η Ταξινομία δεν ορίζει κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο για την διεξαγωγή της αξιολόγησης και τη διαμόρφωση του αντίστοιχου σχεδίου προσαρμογής. Ωστόσο, υπάρχουν αυτή τη στιγμή ορισμένα πρότυπα που χρησιμοποιούνται ήδη από εταιρίες για αυτές τις διαδικασίες, με τα επικρατέστερα να είναι:
Το πλαίσιο TCFD είναι προαιρετικό και ενθαρρύνει τις εταιρίες να λάβουν υπόψη τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που μπορούν να προκύψουν από την κλιματική αλλαγή. Η δημοσίευση έκθεσης TCFD εκτός από τα γνωστά πλεονεκτήματα όπως η ενίσχυση της εμπιστοσύνης επενδυτών και συνεργατών και της καλύτερης κατανόησης και στρατηγικού σχεδιασμού, έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι συνάδει με τα ζητούμενα του κριτηρίου της Ταξινομίας για την Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί ότι η ίδια η ΕΕ έχει ενσωματώσει τις συστάσεις της πρωτοβουλίας TCFD μέσω προαιρετικών οδηγιών (2019/C 209/01) που εξέδωσε το 2019 συμπληρωματικά της Οδηγίας NFRD σχετικά με την υποβολή πληροφοριών που αφορούν το κλίμα.
Από την άλλη πλευρά, το ISO 14091:2021 υποστηρίζει τις εταιρίες στο σχεδιασμό και την εκπόνηση αξιολόγησης κλιματικών κινδύνων μέσα από την τυποποιημένη διαδικασία του και το γνώριμο για τις περισσότερες εταιρίες περιβάλλον των πιστοποιήσεων ISO. Στην προκειμένη περίπτωση, η λήψη μέτρων αντιμετώπισης αποτελεί μέρος της επακόλουθης διαδικασίας ελέγχου/πιστοποίησης, όπως και με τα υπόλοιπα ISO.
Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι με την έλευση της Οδηγίας CSRD από το οικονομικό έτος 2024 και μετά, η κατάρτιση και δημοσίευση στόχων και στρατηγικών σχεδίων για την κλιματική αλλαγή γίνεται πλέον υποχρεωτική για πολλές εταιρίες. Επομένως, η εξοικείωση με την αξιολόγηση των κλιματικών κινδύνων και της ευπάθειας από νωρίς, μόνο οφέλη θα έχει για τις εταιρίες μελλοντικά και αυτός είναι εν μέρει και ο στόχος της ΕΕ.
