Προκειμένου ένα νομικό πρόσωπο να χαρακτηριστεί ως μη κερδοσκοπικό για σκοπούς φορολογίας εισοδήματος, απαιτείται να έχει μη κερδοσκοπικό καταστατικό σκοπό και να αναπτύσσει εν τοις πράγμασι δραστηριότητα προς εκπλήρωση αυτού. Βάσει της φορολογικής νομοθεσίας, τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα, στα οποία περιλαμβάνονται και τα κάθε είδους σωματεία και ιδρύματα, υπόκεινται σε φορολογία εισοδήματος με συντελεστή 22%, μόνο για τα έσοδα που αποκτούν από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, ενώ δεν φορολογούνται για τα κάθε είδους έσοδα που αποκτούν κατά την επιδίωξη της εκπλήρωσης του μη κερδοσκοπικού σκοπού τους, καθώς αυτά δεν συνιστούν αντικείμενο φόρου. Σε φόρο εισοδήματος, υπόκεινται επίσης και τα τυχόν εισοδήματα των μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων από κεφάλαιο (μερίσματα, τόκοι, δικαιώματα) καθώς και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου. Σημειώνεται ότι τα έσοδα των ανωτέρω προσώπων από χορηγίες ή δωρεές καθώς και τυχόν συνδρομές ή εγγραφές μελών, επειδή αποτελούν εισροές κεφαλαιουχικού χαρακτήρα, δηλαδή δεν πληρούν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος (περιοδικότητα και διαρκώς εκμεταλλεύσιμη πηγή), δεν συνιστούν έσοδα υποκείμενα σε φόρο εισοδήματος, ενώ τα ποσά των χορηγιών που παρέχονται στα ως άνω πρόσωπα για την τέλεση δραστηριοτήτων, μειώνουν το κόστος αυτών.
Ειδικότερα, οι σχετικές φορολογικές ρυθμίσεις προβλέπουν ότι το μέρος εκείνων των δαπανών των μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων που αφορούν στην επιχειρηματική δραστηριότητα εκπίπτει από τα αντίστοιχα έσοδα για τον προσδιορισμό του εν λόγω εισοδήματος, υπό την προϋπόθεση πλήρωσης των γενικών προϋποθέσεων εκπεσιμότητας των δαπανών που θέτει ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (παραγωγικότητα δαπάνης, σύνδεση με πραγματική συναλλαγή και καταχώριση στα βιβλία του νομικού προσώπου). Επιπλέον, από τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα του μη κερδοσκοπικού νομικού προσώπου εκπίπτουν και οι κάθε είδους δαπάνες που αφορούν στα ακίνητά τους σε ποσοστό 75% καθώς και οι δωρεές σε χρήμα ή σε είδος που πραγματοποιούν αυτά προς το Ελληνικό Δημόσιο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αντίθετα, δεν εκπίπτουν δαπάνες που πραγματοποιούνται προς την εκπλήρωση των κοινωφελών σκοπών τους, καθώς και δαπάνες που αφορούν σε έσοδα, τα οποία δεν αποτελούν αντικείμενο φόρου. Έτσι, δαπάνες οι οποίες δεν σχετίζονται με έσοδα από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, δεν εκπίπτουν σε καμία περίπτωση από αυτά. Σε περίπτωση που υπάρχουν δαπάνες που είναι κοινές, δηλαδή συμβάλλουν στη δημιουργία τόσο εισοδήματος υπαγόμενου σε φόρο όσο και εισοδήματος μη υπαγόμενου σε φόρο, τότε αυτές επιμερίζονται κατά την αναλογία των αντίστοιχων εσόδων. Σημειώνεται ότι τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα διενεργούν κανονικά τις φορολογικές αποσβέσεις των παγίων περιουσιακών στοιχείων του ενεργητικού τους, με τήρηση των προβλεπόμενων στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος.
Με πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία επιβεβαιώνεται παλαιότερη νομολογία προς την ίδια κατεύθυνση, κρίθηκε ότι είναι συνταγματική και ότι δεν παραβαίνει την αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη, η μη εκπεσιμότητα των δαπανών που πραγματοποιούν τα μη κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα προς εκπλήρωση των κοινωφελών σκοπών τους. Ειδικότερα, σύμφωνα με το σκεπτικό του Συμβουλίου της Επικρατείας, η ως άνω ρύθμιση δεν δημιουργεί δυσμενή διακριτική μεταχείριση των ανωτέρω υπέρ των κερδοσκοπικών νομικών προσώπων, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία έχουν δικαίωμα έκπτωσης των δαπανών που πραγματοποιούν για κοινωφελείς σκοπούς μέσω δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, δεδομένου ότι η αρχή της ισότητας έχει αναλογικό χαρακτήρα παρέχοντας έτσι ευρεία ευχέρεια στο νομοθέτη να καθορίζει το σύστημα φορολογίας εισοδήματος και το εύρος του δικαιώματος έκπτωσης δαπανών για την κάθε κατηγορία νομικών προσώπων, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να θεσπίζει ενιαίες ή ομοιόμορφες ρυθμίσεις για όλα τα νομικά πρόσωπα (ΣτΕ 435/2023).
