Λογιστική υπεραξίας: Μία ιστορία δίχως τέλος ή ένας πιθανός συμβιβασμός;

Τον Νοέμβριο του 2022, το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IASB) ψήφισε υπέρ της διατήρησης του μοντέλου απομείωσης (impairment-only approach) για τη λογιστική της υπεραξίας. Αυτή η απόφαση σήμανε και το τέλος μιας διαδικασίας που ξεκίνησε στο πλαίσιο της εργασίας επισκόπησης που διενεργήθηκε μετά την εφαρμογή του «ΔΠΧΑ 3: Συνενώσεις επιχειρήσεων» το 2014. Η σχετική απόφαση, ακολούθησε τις αποφάσεις που ελήφθησαν στη συνεδρίαση του IASB τον Σεπτεμβρίου του 2022, όπου τα μέλη του ψήφισαν υπέρ του να απαιτηθούν περισσότερες γνωστοποίησεις από το ΔΠΧΑ 3 αναφορικά με τις μεταγενέστερες επιδόσεις μιας συνένωσης επιχειρήσεων. Επί του παρόντος, το IASB εξετάζει εάν θα δημοσιεύσει αυτές τις προτάσεις σε ένα προσχέδιο έκθεσης (exposure draft).

Κατά τη διαμόρφωση αυτής της ψηφοφορίας, το IASB επανεξέτασε τα κάτωθι επιχειρήματα υπέρ της εκ νέου εισαγωγής της απόσβεσης υπεραξίας (amortization model) κατά τη λογιστική απεικόνιση αυτής:

• Ο έλεγχος απομείωσης δεν διενεργείται όπως είχε αρχικά προβλεφθεί. Η απόφαση του IASB να προχωρήσει στο μοντέλο απομείωσης της υπεραξίας και στη μη απόσβεση αυτής, βασιζόταν στη διενέργεια ενός αρκετά αυστηρού και λειτουργικού ελέγχου απομείωσης, κάτι που τα στοιχεία δείχνουν ότι στην πράξη δεν έγινε. Ο λόγος αυτός αποτέλεσε και την επιτακτική ανάγκη για αλλαγή στο μοντέλο απομείωσης.
• Η υπεραξία είναι ένα περιουσιακό στοιχείο που θα πρέπει να αποσβένεται σταδιακά. Υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι είναι εφικτό, οι οικονομικές οντότητες να πραγματοποιούν αξιόπιστες εκτιμήσεις της ωφέλιμης ζωής της υπεραξίας. Η αναγνώριση ενός εξόδου απόσβεσης με βάση την ωφέλιμη ζωή της υπεραξίας , θα μπορούσε να παρέχει στους χρήστες χρήσιμη πληροφόρηση.
• Η απόσβεση της υπεραξίας θα είχε ως αποτέλεσμα την αναγνώριση ενός εξόδου στην Κατάσταση Αποτελεσμάτων, το οποίο επί της ουσίας θα αντανακλούσε την ανάλωση των ωφελειών που σχετίζονται με την αναγνωρισθείσα υπεραξία από μία συνένωση επιχειρήσεων.
• Η απόσβεση της υπεραξίας μπορεί να βοηθήσει τη διοίκηση στην καλύτερη λογιστικοποίηση της υπεραξίας, σε σύγκριση με το μοντέλο απομείωσης.
• Σε αντίθεση με το μοντέλο της απομείωσης, η απόσβεση επηρεάζει άμεσα την αναγνωρισθείσα υπεραξία.
• Οι γνωστοποιήσεις δεν μπορεί να αποτελούν ένα εργαλείο για την επίλυση ενός ζητήματος που αποτελεί ουσιαστικά ένα ζήτημα επιμέτρησης.

Τα ανωτέρω επιχειρήματα αντιπαραβάλλονται με τα κατωτέρω επιχειρήματα τα οποία τάσσονται υπέρ της διατήρησης του μοντέλου απομείωσης (impairment-only approach) της υπεραξίας:

• Δεν έχει εντοπιστεί κάποια συγκεκριμένη περίπτωση που να καθιστά επιτακτική την αλλαγή από το μοντέλο απομείωσης στο μοντέλο της συστηματικής απόσβεσης.
• Υπάρχουν απόψεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών που εξακολουθούν να αποκλίνουν έντονα.
• Υπάρχουν διάφοροι περιορισμοί τόσο στο μοντέλο της απομείωσης όσο και στο μοντέλο της απόσβεσης της υπεραξίας.
• Κάθε μοντέλο προσεγγίζει από μια διαφορετική οπτική τη φύση της υπεραξίας.
• Η εκ νέου εισαγωγή της απόσβεσης στην υπεραξία, δε θα κάλυπτε επιτυχώς τις ανησυχίες σχετικά με τη μη έγκαιρη αναγνώριση ζημιών απομείωσης επί αυτής.
• Η εκ νέου εισαγωγή της απόσβεσης στην υπεραξία δεν αναμένεται να επιφέρει σημαντική βελτίωση στην χρηματοοικονομική πληροφόρηση, τέτοια που να δικαιολογεί το κόστος της αλλαγής από το ένα μοντέλο στο άλλο.

Το Έγγραφο 18b της συνεδρίασης του IASB τον Νοέμβριο του 2022, παρουσίασε ξεκάθαρα τις παραπάνω δύο αντίθετες θέσεις και συνόψισε την υφιστάμενη κατάσταση ως ακολούθως:

«Η εννοιολογική συζήτηση αναφορικά με το ποιο είναι το περισσότερο κατάλληλο μοντέλο για τη λογιστική της υπεραξίας εξακολουθεί να παραμένει. Υπάρχουν έγκυρες απόψεις και επιχειρήματα, βασισμένα σε καλά μελετημένα στοιχεία και από τις δύο πλευρές. Αυτά τα στοιχεία αντανακλούν τις διαφορετικές αντιλήψεις για τη φύση της υπεραξίας και συνεπώς το ανάλογο μοντέλο για τη μεταγενέστερη λογιστικοποίηση της υπεραξίας. Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι αυτές οι διαφορετικές απόψεις εξακολουθούν  να υποστηρίζονται σθεναρά και είναι απίθανο να συγκλίνουν, εκτός από την περίπτωση που θα προταθεί μια υποχρεωτική αλλαγή».

Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα;

Ο Prof. Dr.Thomas Senger, Partner, Audit & Assurance Services, Grant Thornton Germany, τοποθετείται επί του θέματος της λογιστικής υπεραξίας.

Η συχνή αλλαγή βασικών λογιστικών κανόνων ενδεχομένως να μην έχει νόημα και από αυτή την άποψη, κατά τη γνώμη μου, η διατήρηση του μοντέλου απομείωσης (έναντι του μοντέλου της απόσβεσης) είναι απολύτως δικαιολογημένη.

Περαιτέρω, η θέση του IASB σχετικά με τη διατήρηση του μοντέλου απομείωσης έδειξε ότι οι υποστηρικτές της εκ νέου εισαγωγής της συστηματικής απόσβεσης της υπεραξίας, δεν μπόρεσαν να διαμορφώσουν μια ισχυρή λύση μετάβασης.

Στην περίπτωση που επιλέγονταν η υπεραξία να αποσβένεται συστηματικά, θα έπρεπε στη συνέχεια να απαντηθεί το ερώτημα της αναδρομικής ή μελλοντικής εφαρμογής της αλλαγής. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, στις περιπτώσεις που οι προκύπτουσες επιδράσεις στα ίδια κεφάλαια έχουν επιπτώσεις όχι μόνο στην παρουσίαση της Κατάστασης Οικονομικής Θέσης, αλλά και στις υπάρχουσες συμφωνίες χρηματοδότησης των οικονομικών οντοτήτων, στις προβλέψεις μελλοντικών κερδών, καθώς και στην αξιολόγηση της οικονομικής επιτυχίας των επιχειρηματικών συνενώσεων.

Επιπρόσθετα, προκύπτουν θέματα που χρειάζεται να ληφθούν υπόψη σχετικά με πρόσθετες γνωστοποιήσεις που πρέπει να περιληφθούν στις επεξηγηματικές σημειώσεις των οικονομικών καταστάσεων, οι οποίες και θα πρέπει να επιτρέπουν την αξιολόγηση της επιτυχίας μιας επιχειρηματικής συνένωσης για μια προβλεπόμενη περίοδο μετά την ημερομηνία απόκτησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η περίοδος αξιολόγησης είναι σχεδόν πάντα σημαντικά μικρότερη από οποιαδήποτε περίοδο που συζητήθηκε σχετικά με την ωφέλιμη ζωή της υπεραξίας. Σε ορισμένες δικαιοδοσίες ανά τον κόσμο, η αποδοχή της συστηματικής απόσβεσης υπεραξίας εξαρτώνταν πάντα από: (α) τις προκύπτουσες επιβαρύνσεις στα κέρδη και (β) την ευθυγράμμιση με σχετικές νομοθετικές απαιτήσεις που προσδιορίζουν ποια πρέπει να είναι η ωφέλιμη ζωή μιας υπεραξίας. Ωστόσο, το τίμημα που καταβάλλεται σε επιχειρηματικές συνενώσεις, έβαλε στη μία πλευρά το επιχειρηματικό μοντέλο και τις διαδικασίες που έχουν τεθεί σε εφαρμογή, για τη διατήρηση της αξίας της οικονομικής οντότητας.

Συνοψίζοντας, το να δοθεί μία τέλεια απάντηση για τη λογιστική της υπεραξίας δεν είναι δυνατό να συμβεί σήμερα και δε θα είναι δυνατό να συμβεί ούτε στο άμεσο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, ενδεχομένως να είναι προτιμότερο για κάποιον να αποδεχθεί έναν ατελή αλλά σταθερό συμβιβασμό αντί να αμφισβητεί επανειλημμένα τις θεμελιώδεις πτυχές του πλαισίου των ΔΠΧΑ. Εν τέλει, η λογιστική είναι μια γλώσσα που δεν αποζητά να είναι εννοιολογικά τέλεια, αλλά απλά να είναι γενικά αποδεκτή και «κατανοητή».

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θέμα της λογιστικής υπεραξίας, επικοινωνήστε με τα εξειδικευμένα στελέχη του τμήματος Assurance της Grant Thornton. 

_{Πηγή άρθρου}